وبلاگ نجوم

وراي منظومه شمسي

در سال ١٩٩١ ، اخترشناسان راديويي اولين سياره فراخورشيدي را در اطراف يک ستاره مرده تپ اختر يافتند. اين ستاره از يک انفجار ابرنواختري در صورت فلکي سنبله باقي مانده بود. پرتو تابشي تپ اختر به آرامي، به علت وجود سه سياره با اندازه هايي نزديک زمين در اطرافش، تغيير مي کرد. هرچند پرتوهاي رسيده از يک ستاره مرده نشان دهنده مکان مناسبي براي تشکيل حيات نيستند، اما اين پرتوها اولين نشانه هاي وجود سياره اي در اطراف ستاره اي جز خورشيد بودند.

در سال ١٩٩٥ ، اخترشناسان سوييسي گزينه ديگري براي وجود سياره فراخورشيدي يافتند. اين سياره با مشاهده تغييري بسيار جزئي در مکان ستاره ٥١ فرس اعظم کشف شد. اين ستاره، در صورت فلکي فرس اعظم، از جهت دما، اندازه، سرعت چرخش و نور تابشي بسيار شبيه به خورشيد است. سياره جديد کشف شده در اطراف ٥١ فرس اعظم اندازه اي برابر مشتري يا زحل دارد، با اين تفاوت که بسيار نزديک به ستاره مادر است، نزديکتر از عطارد به خورشيد. گرچه مکان مناسبي براي شکل گيري حيات نيست، اما اولين سياره فراخورشيدي کشف شده در اطراف ستاره اي خورشيد مانند بود.

از آن زمان تا کنون، بيش از ١٠٠ سياره در اطراف ستاره هاي ديگر پيدا شده است. برخي از آنها، مانند ٥١ فرس اعظم، در مداري بسيار نزديک به ستاره مادر حرکت مي کنند و برخي نيز در فاصله هايي مشابه مريخ و مشتري از ستاره مادر خود هستند.

طرح هايي براي جستجوهاي آينده

اندازه مناسب، فاصله مناسب و دماي مناسب: سرانجام شواهدي مبني بر وجود سيارات فراخورشيدي که ممکن است حيات را در خود جاي داده باشند، پيدا شد. در بررسي ١٠٠٠ ستاره نزديک خورشيد ممکن است سياراتي بسيار شبيه به زمين کشف شود. سيارات زمين مانند، که بهترين شرايط را براي شکل گيري حيات دارند، بايد، بر خلاف سيارات گازي خارجي منظومه شمسي، سياراتي سنگي باشند و جرمي بين ٥.٠ تا ١٠ برابر زمين داشته باشند. همچنين اين سيارات بايد در فاصله اي از ستاره مادر قرار داشته باشند که دما و فشار روي آنها، آب را به شکل مايع بتواند نگه دارد.

در روش هاي مستقيم کشف سيارات فراخورشيدي، بايد نور بازتاب شده از سياره که از ستاره به آن مي رسد، يا تابش گرمايي خود سياره، تشخيص داده شود. نور بازتابي يا تابش گرمايي سياره از راه طيف سنجي، البته درحالي که اخترشناسان قادر باشند نور ضعيف سياره را در مقابل تابش شديد ستاره مادر تفکيک کنند، قابل تشخيص است و اطلاعاتي درباره اندازه، ميزان بازتاب سطحي (آلبِدو) و دماي سياره به ما مي دهد.