آریایی ها
در هزاره دوم و اول قبل از میلاد سرزمین ما ایران شاهد تحولاتی بود که موجب بنیانگذاری زندگی و تمدن ان برای قرنهای بعد گردید.سر آغاز این تحولات مهاجرت گروهی از اقوام آریایی به فلات ایران بود. این گروه بعدها به ایرانیان و سرزمینشان به ایران موسوم گردید.آریایی های دامدار و کوچ نشین در ایران یکجا نشین شده به کشاورزی پرداختند و صاحب شهرهای بسیار و تمدنی بزرگ شدند.پیدایش دین زرتشتی و سپس تشکیل دولتهای ماد و هخامنشی از وقایع مهمی بود که در جامعه انان رخ داد.دولت هخامنشی بر سرزمین وسیعی حکم میراند.دین زرتشتی نیز که پس از سلسله هخامنشی تا پایان تاریخ ایران باستان ادامه حیات داد یکی از مظاهر ایران باستان به شمار میرفت.

مهاجرت آریایی ها به فلات ایران
در قدیم قاره های اروپا و اسیا به یکدیگر متصل بوده و انرا اوراسیا می نامیدند در جایی که اروپا و اسیا متصل میشوند سرزمین پهناوری وجود دارد که بیشتر به صورت علف زار میباشد که به انها استپ میگویند.استپ اوراسیا در طول تاریخ سکونت گاه اقوام متعددی بوده که بیشتر به دامداری مشغول بوده اند. با افزایش جمعیت شان و افزایش تعداد دامهایشان دیگر استپ جوابگوی نیاز انان نبود.بهمین خاطر به فکر مهاجرت افتادند. مهاجرت این اقوام اغلب به سمت جنوب یعنی فلات ایران یا مغرب یعنی اروپا بود.یکی از مهاجرت های اقوام دامدار استپ اوراسیا مهاجرت آریایی ها بود.در حدود 3000 سال ق.م در استپ اوراسیا مردمی زندگی میکردند که بعدها به انها هندو اروپایی گفته اند زیرا پس از مهاجرت به دو دسته بزرگ تقسیم شدند یک دسته به اروپا رفتند که بعدها کشور هایی چون یونان و روم را بوجود آوردند و دسته دیگر از طریق ایران عازم هند شدند.
در اوایل هزاره دوم ق.م یک دسته از اقوام هندو اروپایی که به سوی جنوب مهاجرت کرده بودند به نواحی شمال فلات ایران رسیدند.این دسته از اقوام هندو اروپایی را هندو ایرانی مینامند که بعدها دو دسته شدند یکی به هند رفتند و دیگری در ایران ماندند.اقوام هندو ایرانی خود را آریایی می نامیدند. آریایی به معنای اصیل نجیب و شریف است .
اقوام آریایی مدتها در سرزمینی به نام ایران´ و´ا´ج´(irana vaaja) یا سرزمین ایران در نزدیکی رودهای سیحون و جیحون زندگی میکردند. بر طبق داستانها در ان هنگام فرمانروای انان جمشید نام داشته است.او پس از انکه دیو ها را شکست داد جشن نوروز را بر پا کرد.اریاییها دشمنان خود را دیو می نامیدند.
قبیله های بزرگ آریایی بعدها به نام مادها در غرب ایران پارس ها در جنوب و پارت ها در شمال شرقی ایران معروف شدند. در خانواده های آریایی پدر نقش مهمی بازی میکرد یکی از نقشهای مهم پدر وظیفه مذهبی او بود که انجام مراسم و تشریفات مذهبی ازجمله نگهداری اتش خانواده بود.ایرانیان که اتش را احترام مینمودند ان را نشانه دوام و استحکام خانواده میدانستند.از انجا که جنگ و جنگاوری بسیار مورد توجه آریایی ها بود انان یکی از رب النوع های خود را که میترا نامیده میشد مظهر پهلوانی و دلیری میدانستند.
چند خانواده آریایی را یک طایفه می نامیدند و رییس طایفه را واسپوهر می نامیدند که از طرف طایفه مالک زمین بودند. واسپوهران که خانواده های اشرافی به شمار می امدند دو امتیاز مهم داشتند 1-اصالت خون و نسب 2-مالکیت زمین.
چند طایفه آریایی را یک قبیله می نامیدند رییس قبیله که فرمانروای کشور بود کوی (kavi ) می نامیدند.کوی ها سلسله ای داشتند که سلسله کیانی نام دارد.کوی ها که پادشاهان افسانه ای ایران باستان هستند بیشتر اوقات به جنگ با دشمنان مشغول بودند. از معروفترین انها کی قباد و کی خسرو هستند.

ایرانیان و همسایگان انان
قبایل ایرانی پس از مهاجرت مدتها درگیر جنگ با ساکنان قدیمی این سرزمین بودند اما به تدریج به عنوان نیروی غالب و پیروز در فلات ایران ساکن شدند و با دستاوردهای تمدنی و فرهنگی اقوام قدیمی از جمله ایلامی ها که پیشرفتهای فرهنگی و تمدنی بسیاری داشتند اشنا شدند و پس از مدتی ایرانیان خط کشاورزی و شهر سازی را از ایلامی ها فرا گرفتند.
مهمترین همسایگان فلات ایران در هنگام استقرار اریا یی ها اشوریان و کلدانی ها بودند. در نتیجه تماس با اقوام مجاور فلات ایران بخصوص اقوامی که در کنار رودخانه هایی چون سیحون و جیحون و نیز دجله و فرات زندگی میکردند در فرهنگ و معتقدات ایرانیان تغییراتی رخ داد چنا نکه بتدریج اعتقاد به انا هیتا رواج یافت و در اینجا بود که زرتشت وارد عمل شد